Inspiratie

Naar een duurzaam en energieneutraal ZKD
Wat vinden ondernemers? Wat doen ondernemers?

Folder Energietransitie V3

Hennink Installatietechniek
directie                Sascha en Linda van den Bosch
bedrijfspand      Zinkwerf 45 (sinds 2009, bouwjaar 1971)
medewerkers     25
specialist in        warmte, warmwater, cv, zonneboilers
duurzaam           o.a. ledverlichting, hergebruik onderdelen cv-ketels,

80 zonnepanelen (in voorbereiding)

‘Met led in één klap de helft minder stroomkosten’
Met simpele ingrepen kan flinke energiewinst worden geboekt, zelfs in matig geïsoleerde bedrijfspanden uit de jaren zeventig. Sascha van den Bosch geeft voorbeelden uit eigen praktijk. ‘ Alle lampen in ons bedrijfspand zijn vervangen door ledverlichting. Dat was even een investering, maar daarna gingen de stroomkosten in één klap met de helft naar beneden. Dus die investering is snel terugverdiend. Als je dan ook nog zorgt dat er alleen licht brandt op plekken en op momenten dat het nodig is, dan haal je er helemaal de maximale winst uit.’

Aardgas gaat op termijn plaats maken voor andere energiebronnen. Hoe die transitie er op ZKD ook uit gaat zien, voor het zover is, kunnen ondernemers al veel energie
(en geld) besparen bij een beter gebruik van de huidige systemen.

Sascha: ‘Denk aan het waterzijdig inregelen van de cv-installatie. Met een paar aanpassingen aan de ketel en radiatoren wordt de warmte veel beter benut. Daarmee valt tot twintig procent gas te besparen. De gemeente geeft vouchers uit om een installateur te laten kijken naar de mogelijkheden. Je staat versteld van wat het kan opleveren. Het voelt ook prettiger. Je krijgt de zaak sneller en meer gelijkmatig warm.’

Verkeerde zuinigheid
Verduurzamen begint bij stilstaan bij je energieverbruik. ‘Ik snap wel dat ondernemers hier niet elke dag mee bezig zijn. Je hebt het al druk genoeg. Als het licht maar brandt en de cv draait, is het allang best. Toch loont het de moeite om er wèl naar te kijken. Duik eens in je energieverbruik. Kijk hoe collega’s het doen in vergelijkbare situaties.’

‘In elk bedrijfspand valt energie te besparen. Een twintig jaar oude cv-ketel draait misschien nog aardig, maar verbruikt wel gigantisch veel gas. Het is verkeerde zuinigheid om te wachten tot die ketel er zelf mee ophoudt. Dat geldt net zo voor een gedateerde koelkast of tl-lampen.’

‘Kijk ook eens naar de gasmeter. Soms hangt er een meter die veel te zwaar is voor het feitelijk verbruik. Hoe zwaarder, hoe hoger de vaste kosten. Als je zo systematisch door een pand loopt samen met een energieadviseur, kom je van alles tegen waarop te besparen valt.’

Subsidie provincie
Wat staat er bij Hennink zelf op het programma? ‘Het dak van ons pand heeft ruimte voor zo’n 80 zonnepanelen. We hebben offertes laten maken, maar zonder subsidie wordt het lastig. Het Rijk heeft de SDE++ regeling waarbij je per opgewekte kWh vijftien jaar lang subsidie ontvangt. Maar alleen grootverbruikers komen ervoor in aanmerking. Wij zijn kleinverbruiker. Dit is een kantoorpand met een showroom en geen productiebedrijf met zware machines. SDE is voor ons geen optie.’

Provincie Zuid-Holland heeft sinds kort een subsidieregeling die openstaat voor pandeigenaren met een groot dakoppervlak en een klein verbruik. Ook zij kunnen nu aanspraak maken op een bijdrage in de investeringskosten van zonnepanelen.

Sascha: ‘Onze aanvraag is de deur uit. Zodra er groen licht komt, gaan we de plannen verder uitrollen. Zoals wij zijn er veel op ZKD: kleinverbruikers met een groot dakoppervlak. De regeling van de provincie is de kans om nu in te stappen.’

Duurzaam demonteren
‘Ik heb nog een voorbeeld hoe wij verduurzamen. We doen mee aan een landelijk programma om onderdelen van cv-ketels te reviseren. Ketels die we innemen bij klanten, worden duurzaam gedemonteerd. Ze hebben vaak nog  bruikbare onderdelen zoals ventilatoren, printplaten en branders. Na revisie zijn die onderdelen te koop bij de groothandel, compleet met garantie.’

Hennink Installatietechniek
Bedrijventerrein ZKD
Zinkwerf 45
2544 EC Den Haag
info@hennink.info
https://www.hennink.info


Vierhout Metaal
directeur             Erik Vierhout
bedrijfspand      Zilverstraat 48 (sinds 1990, bouwjaar 1990)
medewerkers     20/25
specialist in        stalen kozijnen, lateien, hekwerken, trappen enz.
duurzaam           o.a. ledverlichting, energiezuinige apparatuur, isolatie ramen en dak, scheiding afvalstromen        

‘Meer omzet bij 45% minder stroom’
Voor Erik Vierhout was de trigger om te verduurzamen een nieuwe regel van het Rijk. Sinds 2019 moeten bedrijven met een verbruik van meer dan 50.000 kWh of meer dan 25.000 m³ gas verplicht rapporteren wat ze doen aan energiebesparing. ‘Wij zaten op 66.000 kWh. Ik had weinig trek om er weer een nieuwe verplichting bij te krijgen. Daarom was het zaak ons verbruik onder de 50.000 te krijgen. We zijn heel simpel door het bedrijf gaan lopen met de vraag: Wat kan hier zuiniger? Zonder adviseur van buiten.’

Wat kwam je allemaal tegen?
‘Dit pand is dertig jaar oud. Veel apparatuur dateerde nog uit de begintijd en was ruimschoots afgeschreven en toe aan vervanging. Alle TL-balken zijn eruit gegaan. Overal hangen nieuwe armaturen met ledverlichting. Twee oude koelkasten zijn vervangen door één hyperzuinige koelkast.’ ‘En dan de boiler. Die was altijd vol in bedrijf. Ook ’s nachts en in het weekend kwam er gloeiend heet water uit de kraan.
Nu is hij alleen vol op temperatuur als er wordt gewerkt. Zo kwamen we van alles tegen waarop te besparen valt. Onze server is de deur uitgegaan. Alle data staan voortaan in de Cloud. Dat kost minder stroom, je kunt er overal bij én het is veiliger.’

Hoe zit het in de werkplaats?
‘Ook daar stond apparatuur die aan vervanging toe was, zoals de lastrafo’s en een oude compressor. We hebben nu apparaten die minder stroom verbruiken en meer capaciteit hebben. Als je alles zo opnoemt, is het veel. Maar we hebben de tijd genomen en een paar jaar op een rij steeds nieuwe investeringen gedaan.’

‘Ondertussen is het stroomverbruik bijna gehalveerd tot 36.000 kWh. Ik kijk tegenwoordig met plezier naar mijn eindafrekening. Die gaat jaar op jaar omlaag, terwijl we meer omzet draaien. In veel gevallen is de terugverdientijd van de investeringen zo’n vijf jaar. Bedrijfseconomisch is het allemaal heel verantwoord.’

Hoe zit het met het gasverbruik?
‘Zelfde verhaal. Oude cv-ketels eruit. Het verbruik van de nieuwe ketel is zo’n 20 procent lager. En dan moet de hele installatie nog goed ingeregeld worden. Verder hebben we oud dubbelglas kunnen vervangen door beter isolerend HR-glas. Alles mooi binnen de bestaande profielen. Maar ja, dat is ook onze specialiteit.’

Waar wordt de volgende actie?
‘Het dak. We gaan voor een nieuwe dakbedekking met een hoge isolatiewaarde, zodat er straks minder warmte weglekt. Als het dak klaar is, kunnen er op termijn zonnepanelen op. Tot nu toe is alles zonder één euro subsidie uitgevoerd, maar bij de zonnepanelen wil ik eerst eens goed uitzoeken wat er mogelijk is. Het is een grote investering waarvan de terugverdientijd sterk afhangt van de stroomprijs. Met subsidie haal je een deel van het risico weg.’

Recycling hoort van oudsher bij jullie branche. Oud-ijzerhandel is een vroeg voorbeeld van hergebruik. Hoe zit dat tegenwoordig?
‘Bij renovaties houden we veel afval over zoals kozijnen van hout, staal of kunststof, verder veel glas, maar ook verpakkingsmateriaal, verfblikken en  pallets. We zamelen alles gescheiden in en laten het afvoeren met een herbestemming. Voor metalen en glas is dat goed geregeld, maar bij afvalhout en plastic ligt hergebruik lastiger. We staan open voor nieuwe duurzame oplossingen.’

Vierhout Metaal BV
Zilverstraat 48
2544 ER Den Haag
070-3296050
info@vierhout-metaal.nl

Hubbel Lastmile
mede-eigenaar  Michelle Medenblik
locatie                  Zinkwerf 20 (tot 27.500 m² logistieke ruimte)
startup                 volledig operationeel maart 2021
duurzaam            gebundelde e-distributie, op- en overslag, assemblage, hub in hub enz.

‘Den Haag groen kleuren met Hubbel-wagens’
Steeds meer vrachtwagens en bestelbusjes rijden de stad in. Goederen komen van ver, maar vanaf de stadsrand naar het afleveradres – the last mile – is het lastigste stuk. En dat wordt almaar lastiger. Hubbel is het antwoord.
Het vroegere V&D-distributiecentrum aan de Zinkwerf 20 wordt een hub voor emissieloze distributie. Volgens mede-eigenaar Michelle Medenblik is het een slimme logistieke allesoplosser.

Wat bedoel je daarmee?
‘Onze missie is die last mile totaal anders te organiseren: beter voor de stad, beter voor ondernemers en beter voor het milieu. Hubbel ontvangt goederen aan de Zinkwerf en brengt deze zero emissie de stad in. We bundelen logistieke stromen, zodat er minder voertuigen de weg op hoeven. Ook kunnen ondernemers gebruik maken van onze hub-ruimte en alle faciliteiten van eenvoudige opslag tot volledige orderafhandeling.’

Wat betekent dit in de praktijk?
‘Laat ik een voorbeeld geven. Stel je hebt een goedlopende winkel met een groot assortiment. Elke dag komen leveranciers op verschillende tijden de voorraad aanvullen. Dozen en rolcontainers gaan door de winkel naar achteren. Dat kost veel tijd. Een alternatief is alle goederen 24/7 bij ons te laten bezorgen. We leveren dan alles ’s ochtends in één keer uit. Nog een stap verder: een Hub in Hub huren als magazijn. Dan hoef je geen dure m² te gebruiken voor alleen opslag en leveren wij flexibel en gebundeld just-in-time.’

Wat biedt Hub in Hub nog meer?
‘Den Haag heeft een groot tekort aan kleine bedrijfsunits voor bijvoorbeeld loodgieters en schilders om gereedschap en materialen op te slaan. Ze kunnen bij ons een unit huren. We ontvangen alle bestellingen van de groothandel, terwijl de ondernemer en zijn personeel op een klus bezig zijn. ’s Avonds parkeren zij hun elektrische wagens hier. De volgende dag staat er een opgeladen bus klaar voor de volgende klus.

Maar denk ook aan assemblage of een serviceafdeling voor reparaties. Dat kan allemaal binnen Hubbel. Of je hebt een winkel en een webshop. Online groeit het zo hard, dat bestellingen verwerken steeds meer ruimte kost. Ik zou zeggen haal de fysieke winkel en de webshop uit elkaar. Breng de online operatie onder bij Hubbel. Wij kunnen het complete  fulfilment-proces – van bestelling tot verzending – verzorgen.’

Zijn Haagse ondernemers klaar voor dit concept?
‘De gemeente wil vanaf 2025 een emissieloze binnenstad. Dat vraagt om een andere organisatie van de logistieke keten. Ondernemers moeten daarop anticiperen. Ga je zelf investeren in elektrisch vervoer of schakel je een lokale vervoerder met een hub in, zoals Hubbel? Mede door corona groeit online winkelen explosief met als gevolg veel meer vervoerbewegingen. Willen we dat? Continue bestelbusjes door winkel- en woonstraten met gestreste chauffeurs, omdat ze hun target moeten halen.’

Doen jullie dat anders?
‘Ja, wij denken daar echt anders over. We willen Den Haag mooier maken door vervoersstromen te bundelen, door 100% elektrisch te rijden en door het met een glimlach te doen. Wij kennen de stad en de ondernemers. Daarom kan Hubbel maatwerk leveren waar landelijke pakketbezorgers niet aan toe komen.’

Hubbel wil ook de logistiek verzorgen voor instellingen als verpleeghuizen en kinderdagverblijven.
‘Instellingen worden nu op steeds wisselende momenten in de week bevoorraad met huishoudelijke artikelen, zorgproducten, noem maar op. Dat vraagt tijd van medewerkers en ruimte voor opslag. Een koepel van kinderdagverblijven kan de goederen ook in bulkhoeveelheden bij Hubbel laten afleveren. Wij slaan het op en leveren de vestigingen in de stad op gezette tijden alles wat nodig is. En eventueel nemen wij reststromen mee retour. Dit is maatwerk. Bij elke klant kijk je hoe de logistiek zo efficiënt mogelijk te organiseren valt.’

Hoe ziet jullie planning eruit?
‘We zijn al een tijd in bedrijf. Een van de eerste klanten is een onderneming op ZKD. Huykman & Duyvestein vindt ons duurzame model goed bij de eigen bedrijfsfilosofie passen. Zij maken orthopedische schoenen en wij verzorgen nu de logistiek, zodat zij zich volledig op hun vak kunnen concentreren.

Voorjaar 2021 moet de verbouwing van het complex aan de Zinkwerf klaar zijn. Dan zie je aan de voorkant vier loadingdocks waar 24/7 goederen worden afgeleverd. Binnen kunnen we units bieden tot 2.500 m². We gaan Den Haag langzaam groen kleuren met onze wagens. Ik verwacht dat Hubbel tegen 2023 vol zit. Je rijdt dan met je e-bestelwagen naar binnen en ziet rechts en links de ene hub na de andere. Overal actie. Dat alleen al wordt een belevenis.’

Hubbel Lastmile B.V.
Bedrijventerrein ZKD
Zinkwerf 20
2544 EE Den Haag
www.hubbel-lastmile.nl
www.hubbelmee.nl


Opmeer papier pixels projecten
directie                Boy en Tony Opmeer
bedrijfspand      Kerketuineweg 8 (sinds 1990)
medewerkers     50
werkveld             multimediale communicatie:  print, internet, sociale media,
aankleding congressen, extern voorraadbeheer tot en met postverzending.
duurzaam          100% CO₂-neutraal

ZKD’s circulaire koploper duurzaam tot in Afrika
Opmeer is een 51-jarig Haags familiebedrijf, in 1990 verhuisd van de binnenstad naar het toen nog nieuwe Kerketuinen. Bij de bouw van het bedrijfspand stond milieu ook destijds al hoog op de agenda. Mededirecteur Boy Opmeer vertelt waarom.

‘We kwamen uit een aantal oude panden in de Edisonstraat. Milieutechnisch was het daar niet op orde te krijgen, wat de nodige problemen gaf. Daar wilden we definitief van af zijn. Een nieuw pand was de kans om alles in een keer goed te regelen. Het casco is bijvoorbeeld mega-geïsoleerd. In 1995 ontvingen we als eerste in Nederland het Grafische Milieucertificaat.’

‘Jaar op jaar doen we investeringen om het pand, de processen en producten aan hogere milieustandaards te laten voldoen. Dat wil zeggen: minder energieverbruik, minder afval, waterbesparing en een betere CO₂-balans. Hoe verder je bent, hoe kleiner de vervolgstappen. Maar het kan altijd beter.’

Opmeer heeft zo’n vijftien certificeringen voor onder meer kwaliteit, milieu, duurzaam papier FSC en PEFC, duurzame inkoop en CO₂-reductie. Waarom zetten jullie zo sterk in op certificering? Het kost veel tijd en inspanning om zo’n erkenning binnen te halen. 

 ‘Certificering houdt ons intern scherp en laat de buitenwereld zien dat het Opmeer menens is. Tegenwoordig praat iedereen over duurzaamheid, maar wat doe je in de praktijk? Certificering is een manier om dat te toetsen aan de hand van objectieve standaards. Tegelijkertijd is het een instrument om de prestaties verder te verbeteren.’

Op welke certificering ben je het meest trots?
‘In 2018 ontvingen we als derde bedrijf in Nederland en als eerste grafische onderneming het certificaat ISO 14001+ CO₂-management. Het is een instrument om de CO₂-belasting te analyseren, maar ook om duidelijk te krijgen waar ruimte ligt voor verdere verbetering en wat het effect is van maatregelen. Hiermee ga je systematisch te werk op basis van harde gegevens.’

Waar zijn de hoge milieu standaards terug te zien in het bedrijf?
‘Waar niet? Bij elke beslissing en bij elke aankoop kijken we naar de milieubelasting. Het is een ingesleten onderdeel van de bedrijfsvoering. Alles valt langs een duurzame meetlat te leggen. Iedere medewerker wordt hierop getraind. Al sinds 2008 gebruiken we groene stroom. Verder zijn we al jaren geleden overgestapt op bio-inkten op basis van lijnolie. Ook afvalscheiding gaat steeds verder: overtollig papier wordt gescheiden in vijf stromen. Voor papier bestaat er inmiddels een volledig circulaire keten. Opmeer promoot 100% gerecycled papier en ook nieuwe papiersoorten op basis van eucalyptus of olifantsgras.’

In het Duurzaamheidsverslag 2019 staat dat Opmeer en het zusterbedrijf De Bink in Leiden volledig CO₂-neutraal werken. Maar de CO₂-balans is toch nog altijd positief?
‘Ja, onze minimale uitstoot hier compenseren we elders. In Afrika koken gezinnen vaak nog op een primitief houtvuur waarbij veel warmte verloren gaat en giftige gassen vrijkomen. Opmeer steunt de projecten Solar Cookers en COOX4Climate die beide een energiezuinig kooktoestel beschikbaar stellen aan arme huishoudens. Minder houtkap voor het koken betekent minder CO₂-uitstoot. We vereffenen onze voetafdruk in Nederland door de leefomgeving van gezinnen in Afrika te helpen verbeteren.’

Het 10e Duurzaamheidsverslag uit 2019 geeft een overzicht van alle genomen maatregelen door de jaren heen. Dat is indrukwekkend. Vertalen die inspanningen zich ook bedrijfseconomisch. Of zijn het vooral ‘kostenposten’ voor de goed zaak?
‘Nee, beslist niet. Veel maatregelen leveren direct voordeel op zoals energiebesparing, minder verspilling en efficiënter werken. We hebben bijvoorbeeld geen chemische of gevaarlijke stoffen meer in huis en hoeven die dus niet tegen hoge kosten af te voeren. Sinds een jaar of tien komt er bij onze relaties steeds meer belangstelling voor alles wat we op dit gebied doen. Nu is ‘maatschappelijk verantwoord ondernemen’ steeds vaker zelfs een voorwaarde om orders en aanbestedingen binnen te halen. Onze voorsprong betaalt zich uit. Klanten willen duurzaam communiceren. Die trend zal alleen maar sterker worden. Opmeer is er klaar voor.’

Je zit samen met andere ondernemers in het Duurzaamheidsteam 2.0 van bedrijventerrein ZKD. Wat hoop je te bereiken?
‘Iedere ondernemer op ZKD zal de komende jaren steeds meer te maken krijgen met verduurzaming en de energietransitie. Door samen op te trekken, kunnen we processen beïnvloeden en in de gewenste richting sturen. Hoe meer schaal, hoe groter de mogelijkheden. Interessant is ook ervaringen te delen en van elkaar te leren. Dat hebben wij al eerder gedaan bij duurzaamheidskringen met ondernemers van binnen en buiten de eigen branche. Wij kregen bijvoorbeeld de tip uit de theaterwereld dat met stabiele stroomwaarden verlichting twee keer zo lang meegaat. Ondernemers kunnen leren van elkaars successen, maar ook van de valkuilen die je onderweg tegenkomt. Collega’s zijn hier van harte welkom. We zijn nu al zolang bezig, we hebben wel een paar tips.’

Opmeer B.V.
Bedrijventerrein ZKD
Kerketuineweg 8
2544 CW  Den Haag
info@opmeerbv.nl
www.opmeerbv.nl
070-2800800


McWash De Werf: autowassen op zonnestroom
‘Bij ons is het druk als de zon schijnt,’ zegt Jan Paul Kerkhof. Hij is eigenaar van drie autowasstraten waaronder McWash De Werf. ‘Op mooie dagen staat het hier vol. Dan verbruiken de machines veel stroom en dan produceren de zonnepanelen het meest. Bij ons vallen productie en verbruik samen. Temeer omdat we zeven dagen per week open zijn. Ik ga weinig terugleveren aan het net.’

Schone energie heeft de toekomst. Jan Paul Kerkhof wacht niet af, maar gaat voorop. Je kunt bij tankstation BP Kerkhof & Zn in de Binckhort naast fossiele brandstoffen ook groen gas en groene waterstof tanken. En er staan laadpalen. Zelf elektriciteit opwekken is dan een logische vervolgstap. Uit een dakscan bleek ruimte voor 350 zonnepanelen op McWash Binckhorst en 276 op McWash De Werf.

Val je binnen de voorwaarden voor de SDE-subsidie?
‘Ja, we zijn grootverbruiker. Voorjaar 2019 heb ik een aanvraag ingediend en die is goedgekeurd voor de productie van 43,28 MWh per jaar. Je krijgt daarna anderhalf jaar de tijd om het plan uit te voeren. Die tijd was achteraf gezien hard nodig. De dakconstructies van onze wasstraten blijken niet zwaar genoeg om een pakket zonnepanelen te dragen. Indertijd werden constructies heel scherp berekend.’

Hoe heb je dit opgelost?
‘Het enige wat we konden doen, was een stalen constructie laten maken speciaal voor de zonnepanelen: meerkosten twee keer € 50.000,-. Dat was wel even schrikken. Doen of niet doen, is dan de vraag. De kans is groot dat de investering hierdoor niet gaat renderen. Adviesbureau Praeter uit Scheveningen kwam met de suggestie om bij de provincie Zuid-Holland subsidie aan te vragen. De  provincie draagt 20% bij aan de draagconstructie. Toen heb ik gezegd: Laten we het doen. Het gaat toch vooral om duurzaamheid. En of het nou net wel of net niet rendeert, merken we vanzelf.’

McWash
Bedrijventerrein ZKD
De Werf 44
2544 EK  Den Haag
www.mcwash.nl
info@mcwash.nl
070-3080442


Pilot ZKD: afval als verdienmodel
Bedrijfsafval is nu nog vooral een kostenpost. Daar valt flink op te besparen door afvalstromen te verminderen en in te zetten op hergebruik. Hoe? Een goed begin is deelname aan Upcycle Your Waste, een project voor ondernemers op ZKD.

Upcycle Your Waste voert een afvalscan uit, bundelt vergelijkbare reststromen, organiseert hoogwaardig hergebruik en traint ondernemers in businesscases voor re- en upcycling.

Voor specifieke reststromen worden afnemers gezocht, bij voorkeur in de regio. De kansen op een businesscase groeien als ondernemers samen zorgen voor de gewenste volumes. Dan verandert een kostenpost in een bron van inkomsten.

Zo’n 25% van het afval wordt nu al hergebruikt. Gerecycled plastic zit in dashboards, autobumpers en sportschoenen. Oude visnetten zijn verwerkt in tapijttegels. Pallets worden ingenomen en hergebruikt … enzovoort.

Deelnemen? Dit levert het op:

analyse bedrijfsafval en huidige kosten van verwerking
opties voor circulaire toepassingen
kans op lagere kosten
kans op opbrengsten uit vermarkten afval
duurzaam profiel bij klant en opdrachtgever
sterkere positie bij aanbestedingen overheid
deelname is gratis

Upcycle Your Waste wordt gefinancierd door het Interreg 2 Zeeën-programma van de EU en tevens door het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling. De looptijd is van 2020 tot begin 2023. Naast Den Haag doen ook IJmond, Oostende, Roubaix, Norwich en Kent mee. Best practices worden gedeeld en zullen navolging vinden bij bedrijven en bedrijventerreinen elders in Europa.

Informatie:
Gemeente Den Haag
upcycleyourwaste@denhaag.nl
06-50085956